Een jaar lang Nicolaas

Eenmaal per jaar kloppen de harten vol verwachting als Sinterklaas met cadeaus aan de deur klopt. Afgelopen 5 december kreeg de Basiliek van de Heilige Nicolaas aan de Prins Hendrikkade tegenover het Centraal Station een heel bijzonder cadeau: een stukje van Nicolaas zelf.

Voor wie de kerk voor het eerst binnenloopt is het even zoeken, maar aan de linkerzijde van het koor in een kapel, zit een glazen kastje tegen de muur. In een open doosje ligt een klein stukje bot met een lakzegel eraan. Op de groene stof een opschrift: Ex oss. S. Nicolai Ep.

Dat is een afkorting voor Ex Ossibus Sancte Nicolai Episcopus, oftewel: dit is afkomstig uit het gebeente van bisschop Nicolaas.

Heilig
De reliek werd aan de Amsterdamse parochie geschonken door de Abdij van Egmond.

Het verhaal van Sint Nicolaas voert terug naar de derde eeuw. Nicolaas zou afkomstig zijn uit een rijke Griekse familie. Hij werd bisschop van Myra in Turkije en stond bekend om zijn onbaatzuchtige vrijgevigheid. In het jaar 550 werd hij daarom al heilig verklaard.

Zijn beenderen werden in 1087 uit zijn graf genomen uit angst dat moslims, die het gebied veroverden, ze zouden vernietigen. De meeste beenderen gingen naar het Italiaanse Bari, maar een stukje zou dus ook in Egmond terecht zijn gekomen en nu dus in Amsterdam. ‘De komst van de reliek geeft perspectief aan een jaar vol aandacht voor de heilige Nicolaas, die niet alleen de patroon van de stad Amsterdam is, maar ook de beschermheilige van prostituees en zeevarenden’, zegt Rob Polet, diaken van de Sint-Nicolaasbasiliek.

Polet kan niet onomstotelijk bewijzen dat het meer dan duizend jaar oude stukje bot echt van de bisschop is. ‘Maar dat is ook een kwestie van geloof. Het past bij het verhaal wat Nicolaas voor ons betekent. Je komt zo toch een stukje dichterbij Nicolaas zelf en daar kan iedereen kracht en hoop uit putten.’

Barmhartig
‘Dit jaar is het voor ons Nicolaasjaar’. In het middenschip van de basiliek kijkt Polet omhoog. Aan weerszijden van de kerk wordt het leven van de heilige op muurschilderingen weergegeven. Stuk voor stuk verhalen van vrijgevigheid en barmhartigheid die Sint Nicolaas eigen zijn.

‘Die schildering daar is een mooi voorbeeld’, vertelt Polet, wijzend op een tafereel waar Nicolaas in de avonduren langsgaat bij het huis van een weduwnaar met drie dochters. ‘De weduwnaar is arm en hij kan zijn dochters geen bruidsschat meegeven. Het zal de jonge vrouwen nopen om de prostitutie in te gaan. Dat laat Nicolaas niet gebeuren. Onder beschutting van de avond werpt hij voor alle drie de zusters een klompje goud door het raam. Nu kunnen ze door met hun leven.’

De muurschildering geeft volgens Polet de essentie van de heilige weer. ‘Hij is niet alleen vrijgevig en barmhartig, maar hij is vooral de man die levens die dreigen vast te lopen weer vlot trekt. Tijdens het Nicolaasjaar is dat dan ook een speerpunt.’

Nieuwe start
Met een reeks aan merchandise zamelt de Nicolaasparochie dit jaar geld in voor de stichting Together we Rise, die slachtoffers van seksueel geweld helpt om hun leven weer op te pakken. Zo is er Nicolaasbier, dat door De Prael wordt gebrouwen. Het is een Tripel, een speelse verwijzing naar de drie zusters die een nieuwe start kunnen maken in hun leven.

Verder is er een verjaardagskalender waarop maand na maand de Bisschop uit Myra, via Bari, steeds dichter naar Amsterdam komt. Er zijn sweaters en ansichtkaarten en later in het jaar volgt er nog een Nicolaaspenning. Henk Schiffmacher ontwierp voor de gelegenheid een Nicolaasvignet en door het jaar heen zijn er lezingen.

‘En we gaan op 14 mei alle Nicolaaskerken uit Nederland bij ons uitnodigen. Dat wordt wat.’, zegt Polet enthousiast.

Drie Nicolaaskerken De Burgwallen kennen maar liefst drie aan Nicolaas gewijde kerken. Ten eerste de Oude Kerk, die in 1306 aan de heilige Nicolaas werd gewijd. Na de Alteratie kwam er een volgende Nicolaaskerk, de schuilkerk die we nu kennen als Ons’ Lieve Heer op Solder. En ten derde kwam er uiteindelijk weer een grote katholieke parochie in de nieuwe Nicolaaskerk tegenover het Centraal station.

Daarom is er in de buurt rondom deze kerken speciale aandacht voor de bisschop. Zo brachten vrijwilligers van de Nicolaas, de Oude Kerk en de Waalse Kerk op 4 december, de dag voor de plaatsing van de reliek, cadeautjes bij de prostituees die werkzaam zijn achter de ramen.

Wil je in het verhaal worden meegenomen door de buurt, dan is er de GPS-audioroute Mira van Ons’ Lieve Heer op Solder.

Twintiger Mira, een dochter van een Nederlandse kunstenares en een Turkse klokkenmaker, woont op de Wallen, in hartje Amsterdam. Iedere dag maakt zij een wandeling door de oude binnenstad, op zoek naar stilte en bezinning. Deze mini-pelgrimage voert haar langs kerken, bruine cafés, smalle steegjes en andere markante plekken. Hier beleeft ze, samen met de luisteraar, een aantal bijzondere ontmoetingen. Wie zijn deze mensen? En wat willen ze haar vertellen?

Wandel mee met Mira, laat je inspireren door haar verhalen en zoek samen met haar naar de stilte in het hart van de stad.

De wandeling heeft een lengte van 1 kilometer, duurt ongeveer 35 minuten en voert langs de Nicolaaskerken. Een mooie gelegenheid om binnen te lopen in de basiliek en even een persoonlijke groet te brengen aan Nicolaas zelf.

Ontvang gratis het audioverhaal van Mira via: www.opsolder.nl/project/mira
Klik op: ‘boek Mira’ en download de ECHOES app.

BERT NAP