Coffeeshopverbod: verademing of ramp?
Amsterdam wil de verkoop van cannabis aan buitenlandse toeristen verbieden. Dat dit gaat gebeuren is zo goed als zeker.
De gedachte ligt voor de hand dat het aantal blowtoeristen drastisch zal afnemen zodra de coffeeshops geen buitenlandse toeristen meer mogen toelaten. Of is dat een fabeltje en loert er een duister gevaar van drugsdealers op elke straathoek? Er tekent zich een discussie af tussen believers en non-believers. De vraag is: Aan welke kant staat u?
Expertmeeting
Onderzoek door de dienst Onderzoek, Informatie en Statistiek wijst uit dat voor 57 procent van de ondervraagde toeristen coffeeshops een belangrijke reden zijn om naar Amsterdam te komen. 22 procent zei zelfs dat blowen de belangrijkste reden is om te komen. Daaruit volgt de redenering dat een coffeeshopverbod zal leiden tot een grote afname van het soort toerist waar Amsterdam veel last van heeft, maar vrijwel niets aan verdient.
Tijdens een door de gemeenteraad georganiseerde expertmeeting werd overduidelijk hoe verdeeld de meningen liggen. Enerzijds is er onderzocht onder welke voorwaarden er een goede kans is om het blowtoerisme te verminderen. Anderzijds bestaat er de vrees dat het ingezetenencriterium, het verbod voor buitenlanders om coffeeshops te bezoeken, weleens erger kan zijn dan de kwaal.
Kansen
Edward van der Torre, onderzoeker bij de Rekenkamer Amsterdam, heeft de voorwaarden geschetst om een coffeeshopverbod te laten slagen.
Van de Amsterdamse bezoekers is meer dan de helft buiten Nederland woonachtig. Het zijn de coffeeshoptoeristen die bijdragen aan de overmatige drukte in de binnenstad. Een deel maakt ook nu al gebruik van illegale straathandel, waar je terechtkunt voor zowel softdrugs als harddrugs. Vaak hebben de bezoekers ook dichter bij huis de mogelijkheid om aan cannabis te komen, maar Amsterdam is qua sfeer aantrekkelijker.
Van der Torre benoemt vier voorwaarden die een coffeeshopverbod kansrijk maken.
Ten eerste moet er een gerichte communicatiecampagne komen dat buitenlandse bezoekers niet meer in de coffeeshops terechtkunnen. Dat wordt dan opgepikt via sociale media. Het duurt wel een tijdje voordat het effect heeft. In Bergen op Zoom was de campagne glashelder: ‘C’est fini!’
Ten tweede zullen door het ingezetenencriterium bezoekers die niet voor de illegale markt komen wegblijven, of naar een alternatieve plek gaan waar ze nog wel terechtkunnen.
Ten derde moet de handhaving goed op orde zijn, zowel in de coffeeshop als op straat. Van der Torre: ‘Een Engelsman moet denken: met al die blauwjassen hier op straat koop ik het hier maar niet. Je houdt een illegale markt, maar in het coffeeshopgebied moet je door communicatie en handhaving de straathandel onaantrekkelijker maken. Dan zie je dat klanten de drugs dichter bij huis gaan kopen.’
En ten vierde moeten de effecten heel goed gemeten worden. Van der Torre: ‘Je krijgt een heel felle discussie over afname of toename. Zo kun je in de ideologie en de emotie een feitelijke basis houden.’
Doemscenario
Ton Nabben, criminoloog en kenner van de jeugdcultuur, schetst een donkerzwart scenario. Hij denkt dat het coffeeshopverbod gedoemd is te mislukken.
‘Men koopt het ook in eigen land op de zwarte markt. Shops of niet, de vraag blijft. Wie gelooft dat een substantieel deel Amsterdam gaat mijden, begrijpt de jeugdcultuur niet’, zegt hij. ‘Een drooglegging leidt alleen maar tot meer misdaad. Europese jongeren zullen in groten getale blijven komen. Overal waar clusters ontstaan zullen ze doelwit worden van dealers. Ook cocaïne en xtc kan daarbij worden gekocht. Vijf halen vier betalen. Stegen, poortjes en portieken zullen dienstdoen voor snelle transacties, en oplichting of zakkenrollerij zal gepaard gaan met geschreeuw, opstootjes en vechtpartijen.’
Nabben verwacht een nieuwe markt, onder andere in toeristenwinkels die onder de toonbank gaan verkopen. De terugkeer naar een duister Amsterdam. Het ingezetenencriterium zal er hoogstwaarschijnlijk komen, met kansen en bedreigingen.
Het wordt een spannende tijd.
TEKST: BERT NAP