Frascati in de Nes wil weer open  

‘Cultuurstraat’ de Nes is smal. Bijna een steeg. Zou je het Leidseplein qua repertoire en commercieel werk het Broadway van Amsterdam kunnen noemen, dan geldt de Nes als Off-Broadway. Het aanbod is hier avant-gardistischer en experimenteler.

Vanaf 1960 hebben zich in de Nes vele theaters gevestigd: Frascati, de Engelenbak, het Vlaams cultureel centrum De Brakke Grond en het Tobacco Theater (voorheen Cosmic Theater). Tot zo’n tien jaar geleden was er ook nog het Comedy Theater.

De geschiedenis van deze theaterstraat gaat terug naar de rederijkerskamers van het einde van de 16de eeuw, de tijd van Joost van den Vondel. In de 17de en 18de eeuw werd de Nes het domein van een bloeiende tabakshandel. Toentertijd was het een bruisende straat met bordelen, café chantants, het Salon des Variétés, Tivoli en artiestencafés. En er was een koffiehuis van Italiaanse emigranten die het vernoemden naar het dorp waar ze vandaan kwamen: Frascati.

Frascati werd verbouwd en is in 1879 een veiling geworden voor onroerend goed en tabak. Maar in de jaren zestig van de vorige eeuw trok de tabakshandel grotendeels weg en kocht de gemeente de veilingzalen op, naar verluidt om seksexploitanten de pas af te snijden. De gemeente is nog steeds eigenaar.

Het theater heeft vier zalen, waar jaarlijks ruim 500 verschillende voorstellingen worden geprogrammeerd, vooral met de jonge makers van de stad. Het heeft een directe lijn met de kunstvakopleidingen. Daarnaast levert het meestal zo’n twintig grote en kleinere eigen producties.

Tot corona kwam.

Nu is het er muisstil.

Live-streaming
Kan een theater als Frascati ondanks de tijdelijke sluiting overeind blijven? Jola Klarenbeek is sinds 2008 de zakelijk directeur van Frascati en blijkt hoopvol: ‘Gelukkig staat Frascati financieel niet aan de rand van de afgrond. Ook zijn er geen ontslagen gevallen. Het productiehuis en het theater kunnen met de bestaande subsidies, en met de coronasteun van de overheid, overeind blijven.’ ‘Maar voor de spelers en makers is deze sluiting natuurlijk een ramp. Zo is de voorstelling Bambie 20 van Theatergroep Bambie, waarvan we de première op 12 maart 2020 moesten annuleren, intussen vier keer doorgeschoven. Via de speciale fondsregelingen, zoals de Podiumstart en Kickstart, kunnen we de geprogrammeerde gezelschappen een redelijke uitkoopsom bieden. Want van kaartopbrengsten van dertig bezoekers valt niet te leven.’

Het productiehuis probeert de makers, voor zover mogelijk, aan het werk te houden. Soms worden nieuwe voorstellingen wel gemaakt, maar niet getoond. ‘We hebben een paar voorstellingen via live-streaming vertoond,’ zegt Klarenbeek, ‘maar daar leent lang niet elke voorstelling zich voor. De Zaak SHELL, die bestaat uit monologen, liep heel goed omdat het een vrij statisch geheel is. Dansvoorstellingen lenen zich veel minder voor directe online-registratie.’

De zakelijk directeur hoopt dat Frascati in april weer open mag voor een klein publiek. ‘Maar het zal wel mei worden. Ik ben heel benieuwd of het ritme van theaterbezoek er nog inzit. Theater willen ervaren, erbij willen zijn, na al die maanden van thuiszitten.’

Aantrekkelijk
Klarenbeek is tegelijkertijd ook de voorzitter van de ondernemersvereniging BIZ Nes (spreek uit: ‘business’). De Nes ligt er nu, net als de rest van de stad, ’s avonds donker en verlaten bij. Die reuring moet weer terugkomen. ‘Alles ging geweldig, met een fijne dynamiek tussen de theaters en de horeca.’ Waar het culturele leven zich voorheen vooral ’s avonds afspeelde, wil de BIZ nu meer ‘overdag-bestemmingen’ creëren.

Ondanks alle malaise blijft de BIZ actief ijveren om de Nes zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Zo is er een nieuwe bestrating gelegd. Ook wordt er volop gewerkt aan vergroening, aan een modernere en effectievere vuilnisophaal en aan goede fietsparkeerplaatsen.

Klarenbeek: ‘Nu is het nog niet voor te stellen, maar straks komen hier hopelijk weer honderden bezoekers die netjes hun fietsen kwijt moeten. Als in een script voor op het podium, zien we het voor ons: De Amsterdammer, uitgeput door corona, komt aangefietst in de Nes – met een droge tong en een lege maag. Hij laaft zich aan de horeca, om zich vervolgens in het theater weer te voeden met cultuur.’

FOTO: MIRJAM BOELAARS